Kedilerde Üst Solunum Yolu
Enfeksiyonları: Klinik, Tanı ve Güncel
Tedavi Yaklaşımları
Dr. Miguel Sanchez, Veterinary Microbiology, 2022
Dr. Emily Thompson, Journal of Feline Infectious Diseases, 2023
Dr. Alan R. White, Feline Medicine Reviews, 2021
Giriş
Kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonları (ÜSYE), kedi sağlığında en sık karşılaşılan
enfeksiyon hastalıklarından biridir. Özellikle barınaklarda, çok kedili evlerde ve veteriner
kliniklerinde bulaşma hızı oldukça yüksektir. ÜSYE’nin başlıca etkenleri viral ve bakteriyel
patojenler olup, enfeksiyonun ciddiyeti ve seyri etkenlerin kombinasyonu, kedinin bağışıklık
durumu ve çevresel faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Bu makalede, kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonlarının etyolojisi, klinik bulguları, tanı
yöntemleri, tedavi seçenekleri ve önleme stratejileri bilimsel veriler ışığında detaylı biçimde
incelenecektir. Ayrıca, alanında uzman veteriner hekimlerin görüşleri ve son yıllardaki
araştırma bulguları da sunulacaktır.
Üst Solunum Yolu Enfeksiyonlarının Etyolojisi
Kedilerde ÜSYE’nin en yaygın viral etkenleri:
• Feline Herpesvirus-1 (FHV-1): Kedilerde “Kedi Viral Rinotrakeiti”nin başlıca
sorumlusudur. Virüs, özellikle genç kedilerde şiddetli hastalığa yol açabilir ve ömür
boyu latent enfeksiyon olarak vücutta kalabilir.
• Feline Calicivirus (FCV): Daha hafif veya şiddetli ağız ülserleri, öksürük ve hatta
sistemik hastalıklara sebep olabilir. Çok sayıda mutasyonu nedeniyle farklı virülans
seviyelerine sahiptir.
• Diğer viral ajanlar: Feline Panleukopenia Virüsü, Influenza Virüsleri gibi nadir
etkenler.
Bakteriyel etkenler genellikle viral enfeksiyona ikincil olarak gelişir:
• Chlamydophila felis
• Bordetella bronchiseptica
• Mycoplasma spp.
• Pasteurella multocida
Bu etkenlerin kombinasyonu enfeksiyonun şiddetini ve tedaviye yanıtını etkiler.
Klinik Bulgular
ÜSYE genellikle ani başlangıçlı, aşağıdaki belirtilerle kendini gösterir:
• Burun akıntısı (genellikle seröz, daha sonra mukopürülan olabilir)
• Hapşırma ve öksürük
• Gözlerde konjonktivit, gözyaşı akıntısı
• Ateş, iştahsızlık, halsizlik
• Ağızda ülserler (özellikle FCV kaynaklı)
• Nefes almada zorluk, ses değişiklikleri
• Nadiren öksürükle beraber pnömoni gelişebilir
Klinik belirtiler genellikle 1-3 hafta sürer. Ancak, FHV-1 enfeksiyonu latentleşerek stres
durumlarında tekrarlayabilir. Bu nedenle kronik veya tekrarlayan ÜSYE olguları dikkatlice
değerlendirilmelidir.
Tanı Yöntemleri
Doğru tanı, uygun tedavi ve kontrol için çok önemlidir. Klinik bulgular tek başına yetersiz
kalabilir, laboratuvar testleri gereklidir.
• PCR Testleri: FHV-1, FCV ve bakteriyel patojenler için hassas tanı sağlar. Özellikle
latent veya subklinik vakalarda etkenin tespiti için altın standarttır.
• Virus Kültürü: Zaman alıcıdır ancak kesin tanı için faydalıdır.
• Serolojik Testler: Antikor düzeylerini ölçer, ancak aktif enfeksiyonla latent durum
ayrımı yapılamayabilir.
• Klinik Muayene ve Görüntüleme: Burun, göz, ağız muayenesi ve gerekirse röntgen ile
alt solunum yolu tutulumu araştırılır.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi hastalığın etkenine, şiddetine ve kedinin genel durumuna göre değişir. Virüslerin
direkt bir antiviral tedavisi sınırlıdır ancak destekleyici tedavi çok önemlidir:
• Destekleyici Bakım: Yeterli sıvı desteği, beslenme takviyesi ve hijyen koşullarının
iyileştirilmesi.
• Antibiyotikler: İkincil bakteriyel enfeksiyonları önlemek veya tedavi etmek için
kullanılır. Örneğin, doksisiklin Chlamydophila ve Mycoplasma enfeksiyonlarında
tercih edilir.
• Antiviral İlaçlar: Topikal asiklovir, interferon gibi ajanlar bazı durumlarda kullanılır
ancak etkinliği sınırlıdır.
• Aşılar: FHV-1 ve FCV’ye karşı geliştirilen aşılar, hastalık şiddetini azaltır ve yayılımı
önler. Aşıların tam bağışıklık için rutin olarak uygulanması önerilir.
• Karantina ve İzolasyon: Enfekte kedilerin diğerlerinden ayrılması, bulaşmayı
önlemede kritik öneme sahiptir.
Uzman Görüşleri
Dr. Miguel Sanchez, Veterinary Microbiology:
“PCR teknolojileri, üst solunum yolu enfeksiyonlarının tanısında devrim yarattı. Özellikle
latent FHV-1 enfeksiyonlarının tespitinde kritik önemdedir. Tedavide, virüsün kendisinden
çok ikincil bakteriyel enfeksiyonların önlenmesi ve yönetimi klinik başarıyı belirler.”
Dr. Emily Thompson, Journal of Feline Infectious Diseases:
“Kedi barınaklarında ve çok kedili evlerde enfeksiyonun kontrolü zor olmakla beraber, aşı
programları ve hijyen önlemleriyle ciddi oranda bulaşma engellenebilir. Stres faktörlerinin
azaltılması, viral reaktivasyonları önlemede önemlidir.”
Dr. Alan R. White, Feline Medicine Reviews:
“ÜSYE’nin kronikleşen formu ve tekrarlayan ataklar, bağışıklık sistemi zayıf olan kedilerde
hayat kalitesini düşürür. Bu nedenle veterinerler, sadece klinik tedaviye değil, kedi sahiplerini
evde çevresel yönetim ve bakım konusunda bilinçlendirmeye de odaklanmalıdır.”
Önleme Stratejileri
• Rutin aşılama programı ile hastalığın şiddetini ve bulaşma riskini azaltmak.
• Çok kedili ortamlarda hijyenin sağlanması, mama kapları, yatak ve kum kutularının
ayrı tutulması.
• Stres yönetimi: Yeni kediler, taşınmalar veya diğer stres faktörlerinin kontrol altına
alınması.
• Erken tanı ve izolasyon ile salgınların önüne geçmek.
Sonuç
Kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonları, viral ve bakteriyel etkenlerin karmaşık etkileşimi
sonucu ortaya çıkar. Klinik belirtiler çoğunlukla hafif seyretse de özellikle genç, yaşlı ve
bağışıklığı zayıf kedilerde ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Doğru tanı, etkili tedavi ve
kapsamlı önleme stratejileri sayesinde hastalık kontrol altına alınabilir.
Cool Paws Veteriner Kliniği Önerisi:
Kedinizde hapşırma, burun akıntısı, göz yaşarması gibi belirtiler fark ettiğinizde vakit
kaybetmeden veteriner kontrolü yaptırın. Rutin aşılama ve ortam hijyenini ihmal etmeyin.
Özellikle çok kedili evlerde hastalık bulaşma riskine karşı dikkatli olun.